Bielany-Młociny


Las Bielański

Usytuowany jest w północno-zachodniej części miasta, na lewym, wysokim brzegu Wisły. Całkowita powierzchnia uroczyska wynosi 151,82 ha, z czego większość (130,07 ha) od 1973 r. znajduje się pod ochroną, w formie rezerwatu przyrody "Las Bielański". Teren sąsiaduje z niewielkimi kompleksami leśnymi należącymi do warszawskiej Akademii Wychowania Fizycznego i Huty Warszawa.

Nazwę swą Bielany zawdzięczają białej barwie szat Kamedułów, zakonników, którzy osiedlili się tu w 1639 r., uzyskując liczne przywileje, m.in. dające prawo wycinki drzew. Las stanowił część królewskich dóbr stołowych, w których często polowali kolejni władcy. Powstał tu dwór, wraz z innymi budynkami, wykorzystywany przez królów polskich do zatrzymywania się w czasie pobytu na Bielanach. Trzeci rozbiór Polski stał się przełomem w historii lasu. Przeszedł on na własność Skarbu i po pewnym czasie został udostępniony mieszkańcom Warszawy. Jeszcze w pierwszej połowie XIX w., stał się modnym miejscem wypoczynku sobotnio-niedzielnego. Decyzja ta wiązała się z całkowitym zakazem wycinki starych drzew.

Po II Wojnie Światowej Las Bielański znalazł się w granicach Warszawy. Utrzymano rekreacyjne przeznaczenie kompleksu, budując liczne drewniane budowle w południowej i północnej części lasu. Powstał tu Park Kultury, a narastające zainteresowanie lasem ze strony społeczeństwa, ponownie stało się zagrożeniem dla przyrody. Dlatego w styczniu 1973 r., z inicjatywy Czesława Łaszka, Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Warszawie, Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego wydał zarządzenie powołujące na większości obszaru Lasu Bielańskiego rezerwat przyrody. Dało to podstawy do likwidacji Parku Kultury, dalszych odnowień lasu oraz ścisłej opieki nad przyrodą tego miejsca.

Warunki przyrodnicze sprawiają, że Las Bielański należy do najciekawszych obiektów w Warszawie. Położony jest na warszawsko-błońskim tarasie Wisły, tuż nad jej brzegiem. Przecięty jest dwiema dolinami erozyjnymi,. Pierwsza, ukształtowana przez Potok Bielański, biegnie łukiem od zachodu lasu aż po Wisłę. Druga, przecina las w kierunku północ-południe i zbiega się z doliną Potoku Bielańskiego. Poza tym na terenie lasu w rejonie ul. Podleśnej znajduje się nieduże torfowisko, wytworzone w bezodpływowym obniżeniu terenu. Przez las przepływa tez nieduża uregulowana rzeczka Rudawka, zaś Potok Bielański stał się ciekiem okresowym. Lasy rezerwatu należą do niezwykle bogatych w gatunki. Teren w najbliższym sąsiedztwie Wisły porasta łęg wiązowo-jesionowy, z wiązami (szypułkowym i polnym), olszami, jesionami, jaworami i grabami. W warstwie krzewów bardzo licznie występuje bez czarny, czeremcha zwyczajna, szakłak i leszczyna. Nieco dalej od rzeki las przechodzi w grąd niski i typowy, w których dominują dęby i graby, a w domieszce występują lipy, jawory, klony zwyczajne. Większość terenu porasta grąd trzcinnikowy, w którym obok dębów spotyka się sosny, graby i klony. Na niewielkim fragmencie zachował się również mieszany bór sosnowo-dębowy.

Las Lindego

Las Lindego podobnie jak Las Bielański jest pozostałością puszczy Kampinoskiej rozciągającej się na południowy wschód od Warszawy, aż po Modlin, Kazuń i Leszno. Kompleks ten położony na terenie Warszawy, w dzielnicy Bielany należy do obwodu leśnego Bielany-Młociny. Powierzchnia Lasu Lindego wynosi 20,49 ha, a jego granice są wyraźne i ograniczone ulicami. W części południowo-zachodniej graniczy z gruntami MSW i ul. Kasprowicza. W części północno-zachodniej biegnie wzdłuż ulicy Lindego, a w północno-wschodniej od wspomnianej wcześniej ulicy Marymonckiej. W części wschodniej granica biegnie obok szpitala miejskiego do ulicy Twardowskiej.

Las Lindego ma ciekawą rzeźbę terenu i dosyć ciekawie rozmieszczone drzewostany. Od strony ulicy Lindego biegnie urokliwy wąski pas odcinającego się fragmentu ubogich siedlisk sosnowych. Następnie posuwając się na południe teren wznosi się i siedliska stają się żyźniejsze.

Las Nowa Warszawa

Kompleks leśny pn. "Las Nowa Warszawa" położony jest na północno-zachodnich krańcach stolicy, wzdłuż szosy Warszawa - Modlin. Stanowi element zielonego pierścienia wokół Warszawy, a jego główną funkcją jest zabezpieczenie terenów rekreacyjnych dla mieszkańców Warszawy oraz udział w napowietrzaniu stolicy.

Historycznie, tereny te należały niegdyś do Puszczy Kampinoskiej, stanowiąc jej wschodnie, przylegające do doliny Wisły rubieże. Początkowo były własnością książąt mazowieckich, a po włączeniu Mazowsza do Korony, stały się lasami królewskimi. Co trwało jeszcze przez niemal dwa wieki. Rozwijające się potem osadnictwo prowadziło do kurczenia się terenów leśnych w tej części Puszczy. Do 1949 r. Las "Nowa Warszawa" był własnością prywatną.

W 1950 r. został przejęty przez Skarb Państwa, stając się częścią nadleśnictwa Laski, później częściowo włączonego do Kampinoskiego Parku Narodowego. Od 1964 r. Las "Nowa Warszawa" jest lasem miejskim Warszawy.

Uroczysko "Nowa Huta" ze względu na bliskie sąsiedztwo huty i znajdujących się w pobliżu składowisk żużlu, należy do miejsc mniej atrakcyjnych turystycznie. Wpływ na to mają również przecinające las tory i linie energetyczne. Zdecydowanie bardziej przydanym dla rekreacji jest uroczysko "Nowa Warszawa". Lasy tego uroczyska powstały głównie po II wojnie światowej i mają one niską wartość gospodarczą. Teren jest tu na znacznej powierzchni płaski, a nieliczne chociaż osiągające znaczne wysokości wydmy urozmaicają rzeźbę terenu.

Las "Nowa Warszawa" pełni rolę korytarza ekologicznego łączącego Puszczę Kampinoską z Doliną Środkowej Wisły. Dlatego na jego terenie zdarzają się obserwacje łosi i dzików, zaś sarny są stałymi mieszkańcami lasu. Prócz nich spotyka się również mniejsze ssaki, jak wiewiórki, zające, jeże i drobne gryzonie. Ze względu na dość młody wiek monokultur sosnowych, które dominują na tym obszarze, świat ptaków, innych bezkręgowców jest dość ubogi. Podobnie jest z szatą roślinną lasu, która ze względu na mało urodzajne gleby jest niezbyt okazała. Wspomniane wcześniej cechy drzewostanu i siedliska sprawiają, że lasy te są dość poważnie narażone na niekorzystne oddziaływanie masowo pojawiających się owadów, a także chorób grzybowych.

Wydma Żerańska

Wydma Żerańska to najmłodszy i zarazem jeden z najmniejszych kompleksów leśnych na terenie miasta stołecznego Warszawy. Powstał wskutek zalesiania w okresie powojennym terenów wydmowychi zdegradowanych w wyniku działalności ludzkiej. Powierzchnia tego kompleksu leśnego w ostatnim czasie ulegała zmianom. W ostatnim 10-leciu z jednej strony powierzchnia zmniejszyła się w wyniku rozbudowy i infrastruktury przemysłowej, z drugiej zaś powiększyła o tereny zadrzewione wzdłuż Kanału Żerańskiego. Całkowita powierzchnia uległa jednak zmniejszeniu o 1,04 ha w porównaniu z poprzednim okresem gospodarczym. Główną przyczyną zmniejszenia powierzchni w porównaniu z poprzednią rewizją urządzeniową są znaczne zmiany zasięgu opracowania.

Niewielka powierzchnia, 16,90 ha, młody wiek i usytuowanie sprawia, że nie ma on większego znaczenia jako miejsce wypoczynku i rekreacji dla ludności Warszawy. Las Wydma Żerańska spełnia jednak inną niezmiernie ważną rolę, jaką jest minimalizowanie negatywnych skutków zakładów przemysłowych, w okolicy których jest usytuowany. Można wręcz powiedzieć, że cały otoczony jest zakładami przemysłowymi.

Wydma Żerańska nie jest zwartym obiektem, lecz rozdrobnionym i pociętym na drobne fragmenty lasem. Od północy kompleks leśny ogranicza Kanał Żerański, od wschodu występują zakłady przemysłowe i infrastruktura drogowa. Od zachodu lasy graniczą z torami kolejowymi, za którymi znajdują się zakłady przemysłowe. Przez środek Wydmy Żerańskiej przebiega ulica Marywilska. Pomiędzy tą ulicą, a lasem znajdują się pasy bezdrzewne i zadrzewienia. Przez kompleks ten przebiega również linia kolejowa o znaczeniu lokalnym. Te wszystkie czynniki wykluczają przydatność Lasu Wydma Żerańska jako miejsca atrakcyjnego wypoczynkowo. Drzewostan porastający Wydmę Żerańską jest typowy dla terenów zalesianych na gruntach porolnych i zdewastowanych. Gatunkiem dominującym jest sosna, spory również jest udział drzewostanów z panującą brzozą i dębem. W zadrzewieniach natomiast dominuje akacja i olsza. Stan zdrowotny tego kompleksu leśnego ze względu na antropopresję i bliskość zakładów przemysłowych jest osłabiony.

Las Młociny

Las Młociny usytuowany jest w północno-zachodniej części miasta, na terenie dzielnicy Bielany. Jako pozostałość Puszczy Kampinoskiej stanowi obecnie ważną część korytarza ekologicznego łączącego puszczę i Las Nowa Warszawa z Lasem Bielańskim oraz z doliną Wisły, w której jest położony. Mimo niedużej powierzchni (102,23 ha), uznawany jest za jeden z najistotniejszych elementów systemu przyrodniczego Warszawy. Jego główną rolą jest zapewnienie mieszkańcom miasta terenów rekreacyjnych i wypoczynkowych, ale odgrywa również istotną rolę w procesie dostarczanie stolicy czystego powietrza. Istotna jest również funkcja edukacyjna tego lasu. Dobre połączenia komunikacyjne ze Śródmieściem i północno-zachodnimi dzielnicami miasta sprawiają, że jest to teren chętnie wykorzystywany do tego celu.

Historycznie teren ten należy do ciągu wielkich puszcz: Jaktorowskiej, Bolimowskiej, Wiślickiej i Kampinoskiej, które do 1476 r. stanowiły własność książąt mazowieckich. Po włączeniu Mazowsza do Korony, weszły w skład królewskich dóbr. Teren dzisiejszego Lasu Młociny, który w XVI w. był znacznie większy od dzisiejszego, określany był mianem Dóbr Królewskich Młociny. Szybki rozwój miasta i okolicznych wsi, a przede wszystkim liczne królewskie nadania, przyczyniły się do znacznego ograniczenia leśnego obszaru Młocin. Dzisiejsze granice Lasu Młociny zostały ustalone wyrębami jeszcze w dwudziestoleciu międzywojennym. Niedługo przed wybuchem II wojny światowej, las stał się własnością miasta. Zorganizowano wówczas rejsy turystyczne ze Śródmieścia do Młocin, a w lesie prócz podziału na oddziały wytyczono drogi spacerowe, wiodące dokoła kompleksu. Rejsy odbywały się również po wojnie, w latach 50., lecz zaniechano ich z powodu malejącego zainteresowania Młocinami. Zyskujący coraz większe znaczenie Las Bielański, praktycznie przejął wszystkie funkcje pełnione dotychczas przez Las Młociny.

Obecnie Las Młociny włączony jest do Obwodu leśnego "Bielany-Młociny". Drzewostany zajmują w nim 81% powierzchni (82,77 ha), zaś pozostałą powierzchnię stanowią szerokie trakty spacerowe, obsadzone lipami, klonami i wiązami, a także wody (ok. 2 ha) i łąki (ponad 5 ha). Wschodnią granicę lasu stanowi wał przeciwpowodziowy oddzielający Młociny od Wisły. Granicę południową wytycza ul. Papirusów, zachodnią ul. Pułkowa, zaś wschodnią ul. Parkowa. Mimo niedużej powierzchni Las Młociny jest niezwykle urozmaicony. Decydujący wpływ mają na to warunki glebowe i wodne. Występują tu bowiem zarówno suche wydmy piaszczyste, jak i bardzo żyzne i wilgotne gleby madowe, na których rosną najbujniejsze polskie lasy, czyli łęgi. Piaszczyste wzniesienia porośnięte są dość ubogimi borami świeżymi i mieszanymi. Jednak większość Lasu Młociny stanowią lasy mieszane, wilgotne lub łęgowe.

Na terenie kompleksu powstał parking przy ul. Papirusów oraz usytuowana obok duża polana rekreacyjna z miejscami ogniskowymi, placem zabaw dla dzieci i budowlami małej architektury drewnianej. Znajduje się tu również wejście na główny szlak spacerowy lasu. Drewniane wiaty, miejsca ogniskowe i place zabaw powstały również w innych miejscach, na niewielkich polankach usytuowanych przy szlakach spacerowych. Wałem przeciwpowodziowym wytyczono żółty szlak spacerowy, z którego w kilku miejscach można zejść na główny szlak spacerowy wiodący wokół lasu. W północnej części parku powstała też ścieżka zdrowia z urządzeniami służącymi od czynnego uprawiania sportu.

Dąbrówka, Henryków i Białołęka

Lasy tworzące te trzy uroczyska są najbardziej wysuniętymi na północ Warszawy kompleksami leśnymi po prawej stronie Wisły. Leżą one w północno-wschodniej części Warszawy na terenie Dzielnicy Białołęka. Są to nieduże kompleksy, których pojedyncza powierzchnia nie przekracza 50 ha. Największym obiektem spośród nich jest kompleks leśny Henryków zajmujący powierzchnię 49, 80 ha. Kolejny według wielkości to kompleks leśny Białołęka - 44, 88 ha i najmniejszy Dąbrówka z powierzchnią 27,29 ha. Ze względu na prace odnowieniowe oraz słabe siedliska na kompleksach tych przeważają młode drzewostany. Ich znaczenie jest bardziej rekreacyjno-wypoczynkowe niż gospodarcze. Lasy Dąbrówka stanowią również funkcje ochronne oddzielając miasto od oczyszczalni "Czajka", uruchomionej w 1991 r.