Las Kabacki


Wjeżdżając samochodem do Warszawy od strony Piaseczna lub Konstancina można zauważyć na horyzoncie panoramę zwartego dużego kompleksu leśnego. To oczywiście Las Kabacki. Jest największym kompleksem leśnym w granicach miasta stołecznego Warszawy, spośród 15 wchodzących w skład lasów miejskich, a także największym rezerwatem województwa mazowieckiego, najliczniej odwiedzanym przez mieszkańców Warszawy.

Położony w południowej części miasta kompleks leśny Las Kabacki rozciąga się na długości 4-5 km i 2,5-3 km szerokości. Od południa graniczy z Gminą Piaseczno i Konstancin-Jeziorna, od północy z mocno obecnie rozbudowywanym Ursynowem, a od zachodu z ul. Puławską. Powierzchnia tego kompleksu wynosi 924,72 ha. Teren rezerwatu jest równinny z wyjątkiem części wschodniej, gdzie znajduje się pięknie usytuowany fragment Skarpy Warszawskiej.

Do 1938 r. pozostawał własnością prywatną, kiedy to Prezydent Warszawy Stefan Starzyński wykupił go celem udostępnienia mieszkańcom Warszawy, aby mogli w nim wypoczywać. Od tego czasu jest on własnością miasta. Historia Lasu Kabackiego na przestrzeni ostatnich 200 lat jest bardzo dobrze udokumentowana. Korzystając głównie z materiałów zachowanych w zbiorach Archiwum Gospodarczego - Wilanowskiego Administracji Leśnej Wilanowskiej i Zbiorach Kartograficznych Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie Zofia Szymanowska opracowała ciekawy dokument pozwalający na poznanie zmian, jakie zachodziły w Lesie Kabackim.

Podział powierzchniowy Lasu Kabackiego istniejący do dzisiaj zaprojektował Węgier Wiktor Stephan, który w 1896 roku objął urząd nadleśnego tego obszaru.

Powstanie rezerwatu w 1980 r. zawdzięczamy staraniom Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody Czesława Łaszka. Rezerwat utworzono 11 sierpnia pod pełną nazwą "Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego" w uznaniu zasług byłego prezydenta Warszawy. Celem ochrony rezerwatu stało się zachowanie wartości społecznych i krajobrazowych, środowiska przyrodniczego miasta Warszawy. Wraz z utworzeniem rezerwatu zaprzestano dużych powierzchniowych zrębów, a w zamian wprowadzono przebudowę drzewostanu opierając się na rębniach gniazdowych i częściowych. W związku z tymi pracami zmniejszył się udział sosny-gatunku dominującego na terenie Lasu Kabackiego, a zwiększył udział gatunków liściastych, które są odpowiednie dla siedlisk tego rezerwatu.

Obok historii związanej z gospodarką leśną, jej zmianami i rolą w życiu człowieka, swe smutne karty pisała historia związana z najnowszymi losami Polski. Las Kabacki w okresie okupacji był miejscem zbrodni hitlerowców na Polakach. Niemieccy oprawcy zamordowali na terenie rezerwatu ponad 150 osób, o czym świadczą trzy mogiły: zbiorowa mogiła kilkunastu Polaków rozstrzelanych w latach 1939-1944 (w oddziale 14), pomnik-mogiła 50 gwardzistów, 100 powstańców i osób cywilnych (na krańcu oddziału 10 - przy granicy z oddziałami 16 i 17) i samotna mogiła nieznanego powstańca z 1944 r. (oddział 20). Niewiele osób wie o tym, że rozpracowanie słynnej "Enigmy" nastąpiło właśnie na terenie Lasu Kabackiego.

To tutaj w 1939 r. funkcjonowała tajna jednostka "Wicher" zajmująca się rozszyfrowaniem niemieckich kodów wojskowych. Marian Rejewski, Jerzy Różycki, i Henryk Zygalski - pracownicy tej jednostki opracowali w 1933 r. replikę maszyny kodującej "Enigma". Przekazanie informacji wywiadowi angielskiemu w 1939 r. w znacznym stopniu zmniejszyło straty wśród wojsk sprzymierzonych, a także pozwoliło na przeprowadzenie skutecznych ataków na wojska niemieckie. Do dzisiaj na terenie lasu znajduje się jednostka wojskowa, a przy wejściu do niej tabliczka informująca o dokonaniach polskich naukowców.

W 1944 r. Las Kabacki był miejscem schronienia dwóch batalionów liczących po 350 osób, partyzantów-powstańców dowodzonych przez ppłk "Grzymałę"- Mieczysława Sokołowskiego. W najnowszą historię Lasu Kabackiego wpisał się tragiczny wypadek będący największą katastrofą lotniczą w historii polskiego lotnictwa. Samolot pasażerski "Tadeusz Kościuszko", lecący z Warszawy do Nowego Jorku rozbił się w dniu 9 maja 1987 r. na skraju południowo-zachodniej części Lasu Kabackiego.

Las Kabacki jest miejscem niezwykle atrakcyjnym dla mieszkańców stolicy i okolic. Na tak duże zainteresowanie nim wpływa bliskość dużego kompleksu leśnego w pobliżu wielkiej aglomeracji i jego dostępność. Nie bez znaczenia było otwarcie na południu Warszawy w bliskim sąsiedztwie z rezerwatem stacji metra Kabaty. Wtedy nastąpił prawdziwy wysyp chętnych do odpoczynku w Lesie Kabackim. A ma on wiele do zaoferowania i zapewne każdy znajdzie coś interesującego dla siebie. Dla jednych będzie to tylko spacer po lesie, a dla innych możliwość obejrzenia licznych pamiątek historycznych, jak np. zabytkowa leśniczówka z 1890 r. usytuowana na skarpie i wpisana do rejestru dóbr kultury przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Płuca południa Warszawy, bo tak można nazwać Las Kabacki przyciągają całe rzesze miłośników świeżego powietrza i amatorów wszelkich sportów. Niezaprzeczalnymi walorami Lasu Kabackiego jest bliskie sąsiedztwo Parku Kultury i Wypoczynku w Powsinie oraz z Ogrodu Botanicznego Polskiej Akademii Nauk. Latem oba te obiekty tętnią życiem, a na ich terenie organizowane są liczne imprezy kulturalne.

Przez Las Kabacki przebiegają trzy szlaki turystyczne: czerwony - biegnący z Pyr przez las, Powsin Park Kultury, aż do ścieżki rowerowej prowadzącej z Wilanowa do Powsina (9 km długości), zielony - prowadzący ze stacji Warszawa-Dawidy PKP przez teren lasu z zachodu na południowy-wschód, do Ciszycy (10 km długości), niebieski - prowadzący z Kabat przez Las Kabacki, Konstancin-Jeziorną, Chojnowski Park Krajobrazowy, aż do stacji Zalesie Górne PKP (5 km długości) W związku z tak dużym zainteresowaniem mieszkańców Lasem Kabackim na terenie rezerwatu przygotowano dwie ścieżki przyrodnicze, których zadaniem jest przybliżenie mieszkańcom historii Lasu Kabackiego, życia w lesie oraz funkcjonowania lasu. Przy każdej ścieżce dla osób pragnących odpocząć, poczytać, czy też porozmawiać ustawiono ławki i specjalne zadaszenia.